mrt 302013
 

Met luu uut Almelo en Wierdn waar ‘k lesterdaags biej de Plattelandsconferentie. Twee daage met zowat dreehonderd man biej mekaare um veuruut te kiekn oaver hoe oons laand d’r biej zol liggn in 2020, en wieder vot. Oaver sociaal kapitaal, de circulaire economie en nieuwe gemeenschappen. Wiej waarn doarveur in Wageningen, netties in ’t mildn van ’t laand, met luu van Grönningn töt West-Vlaandern.

Wiej heurdn doar van allns. Platproateriej in ’t Frees – niks van te verstoan –, in ’t Limburgs en wat doar tussn zat. En: ’t klunk good. De luu dee doar waarn kwaamn vot van gemeentehuuze, waarn oondernemmers, zaatn aans in ’n dörpsroad en al zo meer. Iej konn eigenlik al wa zeen, wee of d’r doadwarkelik van ’t platteland kwáám. Loat ’t ’n darde ween van alle leu dee doar waarn.

Det aandere volk kwaamp uut Hollaand, veurnamelik uut de stad. Leu van ministeries, van de Dienst Landelijk Gebied, van Netwerk Platteland en ok bultn ZZP’ers. Leu dee d’r op an dröng det d’r gebiedscoördinators, regisseurs, plattelandsteams, facilitatoren (det bestiet echt!), aanjagers en meer van det soort oaverbodig volk op ’t platteland mos ween. En: det mossn ze dan ok zölf ween, aans haddn ze gin wark.

Moar, boavenal: subsidie! Europa mut investeern in ’t plattelaand, mos faciliteern, mos kennis beschikbaar stelln um leu in de dörpe te helpn greuien. Netwerk Platteland steet veur oe kloar.

Hew det neudig? Hillemoal neet. As of wuulle in oonze buurte zölf neet weet wat of da’w wilt. Wiej red oons zölf, zonder probleem. Uut oons dorp zit d’r iene in de gemeenteroad, d’r warkt d’r iene biej de Rabobaanke en iene biej de Belastingdienst. En dach iej dew ’t doar met redden? Hillemoal neet. Oons dorp bestiet veurnamelik uut luu met twee réchterhaande. Gin genöal, anpakk’n. Zóónder aanjager vanuut de Dienst Landelijk Gebied.

’n Veurbeeld: ’t dorpshuus van oons det is neet van de gemeente. Det is van óóns. De groond is van de karke, ’t dorpshuus steet doar noe vieftig joar, ’t bestuur kump uut óóns dorp. De gebruukers wolln det dorpshuus ’n moal opknappn, d’r mossn nieje toiletn in en ‘t bestuur had uuterekend det det tienduuzenden zol kostn. Beste schuppe geld dus, en vanuut de gemeente veul d’r neet völle te verwachtn. Det mos aans. Zee dachtn, loaw ’t neet loatn doon, wiej doet ’t zölf. Gin genöal met duure annemmers, wiej goat zölf noar ’n groothaandel, belt vieftig luu uut ’t dörp dee wat kunt, of neet wat kunt, moar wa tied hebt, en dan doew ’t zölf wa.

Tien zaaterdaage, koale oamde, liters koffie en tientalln gehaktbaln wieder was ’t trechte. Gin cent subsidie, gin aander volk. Kostn: nog gin tienduuzend. De spiegels glimt weer zo-as ze nooit e’doane hebt en iej miegt weer met plezeer. Moar, boavenal: de luu die doar biej hebt ewes, hebt machtig veul schik ehad. A’j weet wie ’n aander is, ken iej mekaare nog neet. En, a’j as carnaval en toneelvereniging beide ’t dorpshuus gebruukt, wil det nog neet zeggn dej mekaare sprekt. En noe: iej loopt beide deur dezölfde deure, kuiert plat vot a’j mekaare sprekt biej de weenkel en dreenkt ’n pilsiej an ’t zölfde schap.

 

Biej dee Plattelandsconferentie was d’r biej ’t oavendprogramma ’n biejeenkomst oaver organisatieopstellingen. Det is ’n manier, ’n warkwieze, um te kiekn welke geveulns d’r bint tussen leu die op ’n bepaalde maniere met mekaare samenwerkt, ummegoat, of te maakn hebt. Ik leupe doar noar binnn, met die luu uut Almelo en Wierdn. Wiej preutn wat met mekaare töt d’r ’n deerne an miej vreug: “woar kom iej vot dan?” Ik zee teegn heur: “Uut Hoarle. En iej dan?” Zie zee: “Oet Denekaamp. Moar, ‘k wönn ok al in Oldnzel, en noe hier in Wageningen. Doar studeer ik Plattelandsvernieuwing.” “Wa apart,” zee ze, “um hier plat te proaten. De lessn bint in ’t Engels, in ’t café proat wiej Hollaands en allenig in Twente proat ik plat. Moar, ik kan ‘t, en machtig mooi det det hier noe kan!”

De biejeenkomst oaver organisatieopstellingen begun. ’t Veurbeeld gung oaver ’n stroate met ’n boer, twee buurn (burgers), ’n recreatief bedrief en ’n niejn boer den doar in die stroate ’n megastal wol bouwn, met doarbiej zowat ’n compleet hotel en restauraant. Doarneust was dan ok nog ’t fenomeen subsidie, en ’n ambtenaar van ’t gemeentehuus en ’n wetholder. Acht partiejn dus, en uut de deelnemers an de biejeenkomst kwaam acht leu noar veurdn hen dee zich elk good veuln biej ien van die rolln. Doarnoa mos’n die achte in die ruumte zo goan stoan zoas ze zich good veuldn. De aandere leu, woaronder ik zölf, zaatn d’r um hen in ’n grootn cirkel. ’t Kump zo wat vremd oaver, en det dee ’t oons ok wa. Moar, ’t wördn al snel duudelijk. De wetholder en de ambtenaar steun veur de subsidie, de buurn scheuven noast ’t reacreatief bedrief en de boer en den kearl van de megastal kwaamn rech tegenoaver mekare te stoan.

Toen begun ‘t. Den ienen den ’t veurbeeld had inebrach – disse toostaand was aans in de Gelderse Vallei – zee: “hee, zo bint de verholdingen doadwarkelik!” En deur ’t noe fysiek uut te beeldn in ’n organisatieopstelling – Google vertelt oe meer – snappn iej ‘t ’n stuk better. Doarna gung ’t nog eempies vedan. D’r mos ’n regisseur an tepas kommn. Nen onafhankeliken kearl, of vrouw, den ’t spul vlot mos trekkn. Of, nee, de subsidie mos vot! Joa, det ’t was. En, doarna – umdet iederiene op den pot geld efocust was – dreaidn de wetholder biej, keekn de buurn wat wieder roond en verscheuf ’t hele spul. Al met al kwaam ’t d’r op neer de’j geveulns en verholdingen dus uut konn drukkn in hoo of leu zich opstelt tegenoaver mekaare. Noe was ’t fictief, moar in ’t echt warkt ’t veul better. Iej kunt ’t doon as politiek, as bedrief, moar ok als familie. A’j trammelant hebt, houw iej mekaare nog net neet warkelik de hass’n in.

A’j te nuchter bint veur dit soort dinge, zo-as ik, vroag iej oe of – zeker veurdet zo’n biejeenkomst begint – of de leu dee d’r an met doet ’t tussen de oaren wel trechte hebt. De deerne uut Denekaamp was in tussentied mooi noast miej goan zitten, en doar gung ’t um.