jul 142012
 

Oale beuk verzamelen is machtig mooi wark. Elk boek vertelt oe ’n verhaal, det langer duur des te oalder ’t boek wördt. Noadet ’n boek kloar is biej ’n drukker en ’n beender, giet ’t langs pakhuuze, boekhaandels, kump ’t biej leu in de kaste en giet ’t doarnoa verdan noa boedelverkopers en – doarnoa – as ‘t ’n oald boek is – kump ’t in ’t antiquarisch circuit. De provenance (woar ’t vandan kump) onderzeukn kan ‘k ’n bult wille an hebbn. Det wark doe’j met haandtekeningen, stempels of oale plakkers en zegels. Mangs he’j geluk, en vind ie’j ook brieven of aander papierwark in ’t boek.

Zo as in december al in ’n Bodbreef eschreevn verscheen ’t eerste boek van Jehanna van Buren in ’t noajoar van 1944. Drukkerij en Uitgeverij W. HIlarius Wzn’s N.V. uut Almeloo brach de bundel Zunnebloome uut. ’t Boek verscheen in dree uutvoeringen: ’n papieren exemplaar, ’n gebunden vorm (doarvan bint d’r 200, met 40 doarnoa nog) en ’n luxen uutvoering in leer gebunden. Kottens wördn miej ’n gebunden uutvoering anebeudn. Doarbie zat ’n deur Jehanna van Buren haandgeschreeven breef. Netties eschreevn en in kaant, consequent dialect, schrif ze op 2 januari 1945 an ienen Peter. ’t Neet elukt um te achterhaaln welkn Peter det was. As d’r noe leu bint, die bie ’t leezn van ’n breef, weet wie of det is, dan heurt de redactie – of eigenlik ikke – det graag.

Breeve van Jehanna bint neet zeldzaam, moar zee komt zeldn in ‘de haandel’. Doarbie is d’r weinig bekend oaver Jehanna heur betrokkenheid biej hoe heur beuke d’r uut zagn, welkn de vormgeving deud en hoe of Hilarius uut Almelo as uutgever die boeke verkoch. Juust doarum is ’t zo interessant dat ze an den Peter oardig verslag deud van de beste verkoop van Zunnebloome biej de Helderse en Nijverdalse boekhandels: “Ik sture oew hierbiej nen beukien, ik hebbe der zölf eene in broen leer en van disse zint der 200 edrukt. Hier in Helderen en op Nijverdal zint ze allemoal al uutverkoch. Ik hebbe der al ƒ 500 van ebeurd, mooi, hen?

Doarnoast schrif Jehanna oaver de dreiging van roondvliegende bommen: “Wiej hebt hier aait van dee vleegende bommen te goonzen en ieder reize kump der eene ontiedig dale (…).” De Helderse bevolking was in de ban van die bommen, die ’n dreigend, gierend geluud maaktn. Det zörgden veur ’n gespannen sfeer op stroate. ’n Bom den om Den Dam terechte kwam, ’t oale kasteelterrein net buutn ’t dorp, is noa verwachting ’n V1 ewes, ofeschötten vanuut Schoonheten, kort biej Roalte. Doar, en op ’n Eelerbarg net boaven Heldern, bevunden zich installaties woar dageliks V1’s en V2’s ofeschött’n wördn richting Londen en Antweren. Um te leezn det det neet altied good ging, en hoo ’t leevn wieder was, gedurig de Kâsdaege van 1944, loat ik ’t woord veerder an ’n schriefster zelf: Jehanna.

Helderen 2/1 ‘45

Besten Peter, ‘k Zin wal nen bettien laete, mar
det kan ‘k neet helpen, heur. Ik wèènsche oew volle gelukke
in 1945, de-j good en wel weer in Hoevelaken en in de Marshook
komt en ook biej miej in Helderen. Ik wol met Meriej nen breef
mee egeven hebben, mar zee is op de weerummereize neet weer
anekömmen. Het speet miej zoo, de-k eer mar zoo effen kon sprekken,
mar ik hadde net dee keerls uut Almelo en wiej mossen net noa
Bergman an ’t diner! Meriej hadde nog tegen Diene de Vries, dee
biej miej is, ezeg, det ze Zoaterdaengs of Zundaengs misschien weer
ankwam, wiej hebt eer al dee daege in de meute ezeen, mar
zee kwam neet. Woer is ’t met oew, loat nog is gaauw wat
heuren. Ik hadde oewen aanderen breef ook wel ekregen, den is
mar nen dag of 10 onderweg ewes. Ik zin bliej, det Hein der
weer is, ik wol nog zoo van alles an Meriej evroagen hebben oaver
oewleu, mar det kan noew neet. Ik sture oew hierbiej nen
beukien, ik hebbe der zölf eene in broen leer en van disse zint
der 200 edrukt. Hier in Helderen en op Nijverdal zint ze allemoal al
uutverkoch. Ik hebbe der al ƒ 500 van ebeurd, mooi, hen?
Is Adri ook in oewe umgevinge? He-j ’t door van etten nog
oorig good? Wat is det in de groote stèèn nen spul. Ik hebbe
al ieder keer nen pàkkien vot estuurd, mar det mag mar
zoo klein, neet meer as 4 pond. A-k oew rantsoenmelk-
bunnechies sture kui-j dee door nog gebruken, dee he-k
nog wel oaver, dan muu-j ’t mar gaauw effen schrieven.
In Apeldoorn könt ze ze neet gebruken. Wiej zit ’s oavens
biej nen drievertien, iet weet wel zon dink det op ölliej drif.
Met töfeltien en met de Kâsdaege ha-w de petroliej laampe an

mar det kan neet vaeke. Wiej hebt hier aait van dee vlee-
gende bommen te goonzen en ieder reize kump der eene on-
tiedig dale, kottens eene op den Dam (achter ’n Veurdam) toew
zint der zon roeten esprungen hier, de meeste huze hebt wel een
of meer cartonnen roeten. Noew jong, loat nog is wat
heuren. ‘k Mudde uutscheien, want ik wol nog veur 4
uur noa de pos. Grootenisse ook veur Hein en Adri,
’t meeste veur oew van Jehanna

Zee doot hier ook al mangs breeve lös, heur!